Transformatie aan de Maas

Wedergeboorte

De transformatie van Katendrecht werd zo’n beetje ingeluid door de transformatie van Fenix I, waarvoor al in 2006 de eerste stappen werden gezet. In 2015 startte de bouw. Het pand was jarenlang een onderdeel van het leven van architect Robert Winkel, die zich grappend de draagmoeder van Fenix I noemt. ‘Als je zo lang aan iets werkt, dan wil je dat beschermen zoals je een kind wil beschermen.’ Nu is het tijd voor hem om het pand los te laten. De bewoners hebben hun intrek genomen, het is af. Althans, af genoeg om te betrekken en onaf vanuit esthetisch oogpunt. ‘Het gebouw is niet gelikt of perfect zoals de woontorens op de Kop van Zuid, ik vind het belangrijk om dat verschil te benadrukken. Fenix I is niet gebouwd als icoon, maar als goed woongebouw voor mensen.’ Dat is precies wat Winkels stijl typeert: architectuur als middel, in plaats van als doel. ‘Het gaat niet alleen om het ontwerp, maar om steden maken en mensen huisvesten, architectuur is daarin belangrijk gereedschap.’ Het meest trots is hij op de binnenkant van het pand. ‘Het is een galerijflat, ook dat nog,’ grapt Winkel. Hij is fervent aanhanger van deze bouwvorm. ‘De galerijflat heeft geen goed imago, maar het faciliteert ontmoetingen. Er zijn binnen veel planten, er heerst een serene stilte en je hebt er een prachtig uitzicht. Het pand lijkt een besloten bouwblok, maar herbergt een geheim waar alleen de bewoners toegang toe hebben. Dit kan weleens de wedergeboorte van de galerijflat zijn.’

'HET IS GEWELDIG VOOR KATENDRECHT EN VOOR ROTTERDAM DAT DIT GEBOUW ER NOG STAAT’

Ondanks de uitdagingen die transformaties met zich meebrengen, doet Winkel juist die projecten het liefst. ‘Complexe gevallen zijn altijd het leukst. Hobbels horen erbij en je doet samen.’ Een rollercoaster noemt Winkel het traject. ‘Er zijn veel dingen gebeurd, te beginnen met de crisis in 2008. Het was daarnaast een heidens werk om de bodem te funderen. Het bestaande gebouw moest een gebouw van acht tot tien lagen kunnen dragen, dat gebeurt vrijwel nooit! De gemeente wilde de loods van de Holland-Amerika Lijn behouden. Dat hoefde niet, want het is geen monument, maar was belangrijk voor het behoud van de sfeer en historie van Katendrecht. Hoewel transformatie alleen maar verliezers kent in financieel opzicht, is de meerwaarde van het behoud van dit pand niet in waarde uit te drukken. Het is geweldig voor Katendrecht en Rotterdam dat dit gebouw er nog staat.’

Op en top Kaaps

Het gebouw heeft al een hele geschiedenis achter de rug en zal nog veel meer meemaken, zegt Winkel. ‘Het is leuk om die langere lijn te zien. Tijdens het onderzoek naar de geschiedenis van het ebouw kwamen we in de archieven van de Holland-Amerika Lijn de blauwdrukken tegen. Dan zie je wat de oorspronkelijke bedoeling van het de Fenix ooit was. Zelfs een eeuw later is dat van grote toegevoegde waarde. Zo werd beton voor 1925 anders behandeld dan erna. Eerst was het ruig, met zichtbaar grind. Daarna werd het afgestuct. Aangezien de loods verschillende bouwperiodes heeft, hebben we ook voor verschillende behandelingen van het beton gekozen. Aan de Veerlaan is het afgestuct, aan de Rijnhavenkant zie je het ruwe ‘beton brut’.’ Het resultaat van vijf jaar bouwen is een pand dat kloek is, maar geen kolos. Een gebouw dat de geschiedenis eert, maar de toekomst dient. ‘Dit is geen gebouw dat de gemiddelde Nederlander leuk vindt: you love it or you hate it. Het is er voor mensen die hier passen en van de Kaapse sfeer houden.’