Het is iedere dag monumentendag

Je moet een beetje zoeken, maar ze zijn er ook in de Maasstad: prachtige monumentale herenhuizen, patriciërswoningen en stadsvilla’s. Stadsherstel Historisch Rotterdam heeft de afgelopen decennia 21 historische gebouwen gered waarvan 15 rijksmonumenten. Sinds 1980 probeert de organisatie erfgoed aan te kopen dat tussen wal en schip dreigt te vallen; omdat er geen overheid of particulier initiatief is dat leegstand en verval voorkomt.

‘Bij de Wederopbouw moest alles nieuw worden,’ zegt Niels van der Vlist. ‘Wat er nog was, was ‘ouwe meuk’. Pas de laatste jaren begin dat te veranderen en worden bijvoorbeeld historische plafonds met een kleurenpalet weer mooi gevonden.’ Zelf houdt hij kantoor in het art decorijke Huize Brenninkmeijer; van C&A ja. In het voormalige koopmanshuis zegt hij: ‘De mentaliteit in de jaren 80 en 90 was: we maken de boel lekker fris. Een systeemplafond was een nieuw product: mooi, strak met een goeie verlichting. Er heerste een andere tijdgeest.’

Restauratiewerk

Beetje bij beetje – Stadsherstel probeert met subsidies en giften elk jaar een à twee monumenten aan te kopen – komt Rotterdams erfgoed in de steigers te staan. Dat gaat niet altijd van een leien dakje. Er zijn weliswaar restauratiearchitecten, maar Rotterdam kent nauwelijks restauratie-aannemers; mensen die gespecialiseerd zijn in glas in lood of stucplafonds. ‘We willen voorkomen dat dit vakmanschap uitsterft. Daarom gaan we elk jaar met Open Monumentendag naar scholen in de buurt van monumenten. Met acteurs van Studio de Bakkerij proberen we die tot leven te wekken. We laten ook restauratiewerk zien in de hoop dat er bij leerlingen een zaadje wordt geplant. Want dit is toch veel leuker dan standaard bouwen?’

Impuls

Juist het contrast – nieuwbouw en mooie, oude panden – maken een stad levend, vindt Van der Vlist. Hij noemt een paar projecten van Stadsherstel: de bouw van erfgoed logies-studio’s in de voormalige molenaarswoning aan de Kralingse Plas en de restauratie en verbouwing van buitenplaats Het Heerenhuys in Het Park en suitehotel Pincoffs. Dit rijksmonument uit 1879 verkeerde in een dramatisch slechte staat, maar is nu een van de populairste hotels in de stad en een ‘impuls voor de omgeving’. ‘Al jeuken mijn vingers om het naburige Poortgebouw, dat weliswaar wordt bewoond, maar in verval is geraakt, in oude luister te herstellen.’ Stadsherstel Historisch Rotterdam kijkt ‘vanuit het onument’. De nieuwe bestemming van een gebouw wordt bepaald door publiekstoegankelijke functies. ‘We kiezen liever niet voor woonfuncties,’ zegt Van der Vlist. ‘In bedrijfsverzamelgebouwen, horeca of hotels komen meer mensen zodat een opgeknapt gebouw meer aandacht krijgt. Daarom zijn onze monumenten vaak Plekken van Plezier, het thema dit jaar van Open Monumentendag.’

Toekomst

Stadsherstel werkt hard aan deze nieuwe ‘Plekken voor Plezier’ in monumenten. Zo wordt het Zakkendragershuisje uit 1653 in Historisch Delfshaven gerestaureerd en verbouwd voor theatergezelschap Drijfzand. In voormalig pakhuis en museum De Dubbelde Palmboom uit 1825 komt het Dutch Pinball Museum. Dit flipperkasteldorado is nu op Katendrecht gevestigd en verhuist volgend jaar tijdelijk naar Delfshaven. In het pakhuis komt ook horeca en de haalbaarheid van een Young Urban Art Museum wordt onderzocht in samenwerking met het creatieve collectief Venour. Dit laagdrempelige museum zou met name plek moeten bieden aan talentvolle graffity kunstenaars. De huidige ‘street art route’ - met Instagrammable muurschilderingen vanaf de West-Kruiskade tot het Tiendplein - kan hiervoor worden verlengd.

Een ander plan is om in het Heinekengebouw, nu een bedrijfsverzamelgebouw, een klein Heineken Rotterdam museum te maken met een horecagelegenheid. Er zullen ook tours door het gebouw worden gehouden waarbij de geschiedenis van Heineken en Rotterdam tot leven wordt gewekt. Het biermerk was een belangrijke werkgever voor Crooswijk en de stad Rotterdam. Een groot deel van de Heineken collectie, van historische foto’s tot bijzondere bierviltjes en kunst, is Rotterdams erfgoed.